Kişisel Gelişim - 230 - 27 Mayıs 2022

ÖN YARGIYI NASIL AZALTIRIZ ?

Yazının Özeti

Herkesin farkında olduğu ya da olmadığı birçok ön yargısı vardır. Bu ön yargılar çoğunlukla insanların hayatlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Ön yargıyı azaltmak için kullanılabilecek en önemli yöntem Temas Hipotezidir.

---

     Ön yargı, bir başka grupta yer alan insanlara karşı, sadece bu gruba üye olmalarından yola çıkarak, olumsuz ya da düşmanca bir tavırda bulunma durumudur. Ön yargının birçok nedeni olabilir, bunlardan birisi stereotipler dediğimiz bilişsel bileşenlerdir. Stereotip, bir gruptaki kişilerin aralarındaki farklılıkları göz önüne almaksızın hepsinde aynı karakteristik özelliklerin bulunduğunu düşünerek bir genelleme yapmaktır. Örneğin, aklınıza lise zamanlarında tribünde tezahürat için liderlik yapan bir kişiyi getirelim, bunu canlandırmak çok zor değildir. Aklınıza gelen o tribündeki kişi tiplemesi birçok kişi için neredeyse bütün liselerde aynıdır değil mi? İşte bu durum stereotip dediğimiz bilişsel bir süreçtir. Bu durum aslında kötü muameleye yol açmaz sadece dünyaya bakışımızı basitleştiren bir tekniktir. Stereotipler; ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, kültür gibi birçok alanda oluşturulabilir.

     Ön yargılar ve bunların oluşmasında büyük yer taşıyan olumsuz stereotipler çoğunlukla yanlış bilgilere dayanmaktadır. Bu önyargıların ve stereotiplerin değiştirilmesi elbette mümkün olan bir durumdur fakat çok kolay değildir. Yapılan araştırmalarda, insanlara stereotiplerini değiştirmeleri için 2 veya 3 tane çürütücü tez ve bilgi verildiğinde bu insanlar yine de bu inanışlara devam etmiştir fakat daha fazla çürütücü bilgiler sunulduğunda yavaş yavaş bu basmakalıp inançları değişmeye başlamıştır. Öbür taraftan, bu tekniğin yanıt vermesi çok zor bir durumdur. Bu aşamada ise karşımıza ‘Temas Hipotezi’ çıkıyor.   

     Temas hipotezi, ön yargının iki grubun ortak bir amaca yönelerek çalıştığı ve eşit statüde olduğu bir temas yolu ile azaltılabileceğini göstermiştir. Bu temasın başarılı olabilmesi için de 6 koşul şarttır. Bu 6 koşul;

1. Karşılıklı bağımlılık
2. Ortak bir amaç
3. Eşit statü
4. Kişiler arası candan temas
5. Birden çok üye ile temas
6. Eşitlikle ilgili sosyal normlar

şeklindedir. Bu 6 koşul gerçekleştiğinde ön yargı ve ayrımcılık davranışları azalacaktır. Bu hipotezin canlı bir örneğini vermek gerekirse, çocukların öz saygılarını arttırmak ve ön yargılarını azaltmak için oluşturulan yapboz sınıfını söyleyebiliriz. Yapboz sınıfında çocuklar, küçük gruplara ayrılarak dersin içeriğini öğrenmek için diğer grup arkadaşlarına bağımlı hale gelmektedir yani dersi öğrenmek istiyorlarsa birbirleriyle iş birliği yapmak zorundadırlar.

     Ön yargı, dünyadaki tüm toplumlarda görülen bir durumdur. Ön yargıyı azaltmanın belli yolları vardır fakat temas bu yollardan en önemlisidir tabi ki bu teması gerçekleştirirken de bazı koşulları yerine getirmek gerekir. Eğer siz de ön yargınız ve ayrımcılığa varan davranışlarınız olduğunu düşünüyorsanız temas hipotezi size yardımcı olacaktır.

 

 

Kaynakça

 Aronson, E., Wilson, D. T., Akert, M. R.. Social Psychology (Prentice Hall/Pearson, 2010). 387-424

 

 

 

---