Psikolojik Rahatsızlıklar - 235 - 27 Mayıs 2022

BEDEN ALGISI BOZUKLUĞU

Yazının Özeti

Beden algısı bozukluğu yaşayan bireylerin zihni bedenleriyle alakalı olarak aşırı derecede meşguldur. Bedenlerinde herhangi bir kusur olmasa da varmış gibi algılarlar ve bedenlerinde var olan bir kusuru da normalde olduğundan daha kötü algılar ve kusuru zihinsel olarak felaketleştirme eğilimine girerler.

Beden algısı bozukluğu diğer bir adıyla vücut dismorfik bozukluğudur. Bireyin fiziksel bir kusuru olup olmadığına bakılmaksızın kişinin kendi bedeniyle alakalı zihinsel olarak aşırı derecede meşgul olma halidir. Kendi bedeninde var olan bir kusuru normalde olduğundan daha kötü algılar ve kusuru zihinsel olarak felaketleştirme eğilimine girer.

Dismorfik bozukluğu olan kişilerde aslında gerçekte var olmayan tamamen ‘’hayali’’ bir kusura karşı geliştirdikleri durumlardır. Kendileri tarafından algılanan kusurlar başkaları tarafından algılanmaz.

Beden Algısı Bozukluğu (Vücut Dismorfik Bozukluğu) DSM-V Tanı Ölçütleri

•A. Dış görünümünde, başkalarınca gözlenebilir olmayan ya da başkalarınca önemsenmeyecek, bir ya da birden çok kusur ya da özür algılama düşünceleri ile uğraşıp durma.

•B. Kişi, bu bozukluğun gidişi sırasında bir zaman, dış görünümüyle ilgili kaygılarından ötürü yinelemeli davranışlarda (örn. Aynaya bakıp durma, aşırı boyanma, derisini yolma, güvence arayışı) ya da zihinsel eylemlerde (örn. dış görünümünü başkalarıyla karşılaştırma) bulunur.

•C. Bu düşünsel uğraşlar, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.

•D. Dış görünümle ilgili bu düşünsel uğraşlar, bir yeme bozukluğu için tanı ölçütlerini karşılayan belirtileri olan bir kişide, vücut yağı ya da ağırlığı ile ilgili kaygılarla daha iyi açıklanamaz.

•Kas algısı bozukluğu ile giden: Kişi, vücut yapısının çok küçük ya da yeterince kaslı olmadığı düşüncesi ile uğraşıp durmaktadır. Kişinin, çoğu zaman olduğu gibi, diğer vücut bölgeleriyle ilgili düşünsel uğraşları da olsa bu belirleyici kullanılır.

•Beden algısı bozukluğu inanışlarıyla ilgili içgörü derecesini belirtin. (örn. ‘Çirkin görünüyorum’ ya da ‘Biçimsiz görünüyorum.’

•İçgörüsü iyi ya da oldukça iyi: Kişi, beden algısı bozukluğu inanışlarının kesinlikle ya da olasılıkla gerçek olmadığının ya da gerçek olabileceğinin ya da olmayabileceğinin ayrımındadır.

•İçgörüsü kötü: Kişi, beden algısı bozukluğu inanışlarının olasılıkla gerçek olduğunu düşünür.

•İçgörüsü yok/sanrısal inanışlar: Kişi, beden algısı bozukluğu inanışlarının gerçek olduğuna kesin olarak inanmaktadır.

Beden Algısı Bozukluğuna Sahip Bireylerin Klinik Özellikleri

Bu bireylerin ilk tedavi için uğrak noktaları psikolog ya da psikiyatrist değildir. Bedenlerinin bazı bölgelerinde kusur olduklarını düşündüklerinden estetisyene ya da dermatoloğa giderler.
Vücutlarında beğenmedikleri bölgelerle saatlerce aynada vakit harcayabilirler.
Beğenmedikleri bölgeleri için başkalarından fikir alarak onay beklerler.
Kendilerini başkalarıyla kıyaslama içerisine girerler.
Kusurlarını örtmek için aşırı makyaj yapabilirler.

Genelde sosyal ortamlardan kaçınma davranışı sergileyebilirler.

Beden Algısı Bozukluğunun Tedavisi

Bilişsel davranışçı terapi ekolüyle tedavi edilebilir. Bilişsel yeniden yapılandırmada danışanların görünüşleri ile ilgili inançlarının düzeltilmesine odaklanılır.

Kaynakça

DSM-V Tanı Ölçütleri